Palestina-project

Palestina-project 2016-2017(-2019)

(Ik schreef de volgende woorden in april 2019 ter begeleiding van het tentoonstellen van “Is dat Oom Mohammed die daar ligt?” in theater ‘De Regentesse’ in Den Haag.)

 

“Hoe oud kan een kind zijn om de oorlog te begrijpen, het geweld, de haat. ‘apartheid’ of de dood? Wanneer verdwijnt de onschuld uit het kind? Ieder van ons, ook de volwassene, wil vrede. Maar hóe is het dan mogelijk, dat we de ander niet als gelijke kunnen zien? Hoe vaak moeten de bommen nog vallen, voordat we tot het inzicht komen dat geen enkele explosie echte vrede dichterbij brengt?

In september 2025 ontmoette ik Serah Shat, die in mijn Taalklas voor buitenlandse leerlingen kwam. Ze was gevlucht met het gezin: moeder, een broer en twee jongere zussen, maar zonder haar vader, In Gaza waren haar ouders vredesactivisten en daarom verdacht voor zowel Israel als Hanmas. Toen het huis waar het gezin woonde werd vernietigd bij een Israëlisch bombardement besloten de ouders dat moeder en de kinderen Gaza zouden verlaten. Ze kwamen terecht in het asielzoekerscentrum van Emmen en de twee oudste kinderen werden ingeschreven in de school waar ik werkte als hun belangrijkste docent van de Internationale Taalklas. Sarah verkoos mij als een soort mentor-vader voor haar te zijn. Haar verhaal over wat vooraf ging aan de vlucht van het gezin uit Gaza, vooral het zinnetje van haar vraag “Is dat Oom Mohammed die daar ligt?”, maakte zoveel indruk op mij, dat ik dat tot uitdrukking wilde gaan brengen in een kunstwerk. Daarmee kon het een tegelijk een soort document worden voor het Palestijnse drama.


Door zijn schilderij ‘Guernica‘ te maken, liet Pablo Picasso zien, dat hij op de schouders van Rubens stond. Diens ‘Verschrikkingen van de oorlog‘ was een bron van inspiratie van Picasso om van zijn afschuw te getuigen van het bombardement op 26 april 1937, op verzoek van generaal Franco en uitgevoerd door Duitse en Italiaanse vliegtuigen, op de Baskische stad Guernica. Het is een schilderij van monumentale afmetingen. Tijdens de Wereld Expo van 1938 te Parijs, waar het schilderij voor de eerste keer werd tentoongesteld, werd gezegd dat dergelijke terreurdaden nóóit meer zouden mogen plaatsvinden. De Tweede Wereldoorlog was toen nog niet begonnen…

En ná de Tweede Wereldoorlog werd gezegd dat het de allerlaatste oorlog voor altijd zou zijn. Intussen weten we wel beter…

De vier min of meer identieke schilderijen die ik maakte als een document hebben samen dezelfde afmetingen als Picasso’s ‘Guernica‘. elk is groot genoeg om nog steeds ‘over je heen te komen’.

Guernica‘ gaat over de verschrikkingen van de oorlog op één plaats en op één bepaalde tijd. ‘Is dat Oom Mohammed die daar ligt?‘ kan over élk bombardementen over elke oorlog gaan waar dan ook, gezien vanuit de ogen van een kind.

Maar het is ook duidelijk dat de vier schilderijen, tezamen met de doos met titelkaartjes, ons over Palestina, als de representant van ‘overal’, vertellen. Ik wil dit laten zien door de tekst van de Palestijnse dichter Mahmoud Darwesh. Maar misschien speciaal ook door het meisje in de rode jas, dat ik vond in een YouTube-video over een Israëlische aanval op Tel al Hawah, en toevalligerwijs een echo lijkt te zijn van Steven Spielbergs historische fictiefilm ‘Schindler’s List‘, waarbij in deze zwart-wit film op zeker moment een meisje in het rood in paniek rondrent als de Nazi’s het Joodse getto van de Poolse stad Krakau in 1943 ontruimen. De Nazi’s zetten destijds de Joden achter prikkeldraad; doen de Israëli’s niet hetzelfde met de Palestijnen…?

De vier schilderijen horen bij elkaar. Ze vormen samen het kunstwerk, maar ook de titels in de titelkaartjes-doos bij de schilderijen zijn een integraal onderdeel. Het is de bedoeling dat de titelkaartjes dagelijks gewisseld worden uit ‘de stock’. Het is ook de bedoeling dat deze stock van titelkaarten aangroeit (hoewel liever niet!). De realiteit is, denk ik toch, dat er méér aanvallen, terreurdaden of oorlogen zullen volgen na nu, maar mijn hoop is dat er op een dag wereldwijd gezegd wordt dat het toch eindelijk maar eens écht afgelopen moet zijn met het geweld… Daarvoor dan toch die rode lijn op de titelkaartjesdoos.”

’Ik begon het Palestin project midden 2016 en voltooide het meer dan een jaar later, in de hoop het werk rond mei 2018 te kunnen exposeren. Dat zou dan precies 70 jaar na de stichting van de staat Israël zijn, wat voor de Israëli’s iets is om te vieren, maar voor de Palestijnen is het Nakba, de evacuatie van de gebieden waren zij zovele eeuwen hadden gewoond en gewerkt… Het duurde echter nog tot april 2019, toen het Documentatie Centrum Palestina, DocP, de organisatie waarmee ik contact had, een locatie en expositiegelegenheid had gevonden: een voormalig zwembad, omgebouwd tot theater, ‘De Regentesse’, in Den Haag en gedurende het Palestijns Filmfestival. Ik toonde “Is dat Oom Mohammed die daar ligt?” samen met dekkunstwerken van Senad Alic en Mieke Krediet. De tentoonstelling kreeg de titel “Dutch Visions of Palestine” en Anissa Foukalne was de curator.

error: Content is protected !!